Şiirde Yapı

Edebiyatta kullanılan nazım birimleri örneklerle açıklanıyor. Mısra (Dize), beyit, kıta, bent ara başlıkları verilip anlatılıyor. Slaytın sonunda sorularla konu pekiştiriliyor.

Şiirde Yapı konusunu anlatan bir powerpoint sunumunu aşağıdan indirebilirsiniz. Sunumda nazım birimi hakkında ayrıntılı bilgi veriliyor. Edebiyatta kullanılan nazım birimleri örneklerle açıklanıyor. Mısra (Dize), beyit, kıta, bent ara başlıkları verilip anlatılıyor. Slaytın sonunda sorularla konu pekiştiriliyor.

Şiirde Yapı

Duygu, düşünce ve hayallerin ölçülü, uyaklı dizeler hâlinde örülmüş biçimine nazım (şiir) denir.
Her metnin bir yapısı vardır. Düz yazıda bir ana düşünce etrafında birleşen cümleler paragrafları, paragraflar da metni oluşturur. Şiirde de dizeler verilmek istenen bir tema, duygu, düşünce, hayal etrafında birleşerek birimleri, birimler de bir araya gelerek yapıyı oluşturur.

Nazım Birimi

Şiirde kendi arasında anlam bütünlüğü oluşturan en küçük bölüme nazım birimi denir.
Divan şiirinde nazım birimi olarak "beyit" ve "bent", halk edebiyatında "dörtlük" kullanılmıştır.
Çağdaş şiirde ise nazım birimi bazen mısra, bazen beyit, bazen dörtlük ya da bent olmuş, hatta serbest şiirlerde belli bir nazım birimine bağlı kalınmamıştır.

Aşağıdaki şiir kaç dizeden oluşmuştur?

BİRLER

Varlığın laneti, birleşmemdir, sevmemdir.

Kahkahasız ev, mezardan karadır.

Doludizgin giden at, nefret eder dizginden

Baykuş bile sevgiyle güzeldir.

Mavidir renklerin en çok doğup en çok boğanı.

Bir biçim bulsa bulut kendine, ağlar mıydı?

Okyanus, belki uyanmaz diye asla uyumaz.

Ecel rengidir her menekşe…

İsteriz ki deniz, tek yunus olsun, onu sevsin.

Talât Sait HALMAN

Türk edebiyatında kullanılan nazım birimleri şunlardır:

1. Mısra(Dize):

Şiirin her bir satırına mısra denir. Şiirin en küçük nazım birimidir.

2. Beyit:

Anlamca birbirine bağlı birbirini bütünleyen iki dizeden oluşan nazım birimidir. Divan edebiyatında yaygın olarak beyit birimi kullanılmıştır.

3. Kıta (Dörtlük):

Anlamca birbirine bağlı dört dizeden oluşan nazım birimidir. Ulusal nazım birimimizdir. İslâmiyet öncesi dönemden başlayarak halk ve tasavvuf edebiyatında, divan edebiyatında çokça kullanılmıştır.

4. Bent:

İki mısradan fazla olan birimlerdir. Divan edebiyatında mısra ve beyit dışındaki tüm birimlere bent denmiştir. Bentler üç, dört, beş, altı… mısralık birimlerden oluşur. Dize sayılarına göre de beşlik, altılık gibi adlar alır.

DİKKAT

Bu şiirin nazım birimi nedir? Sorusunu gördüğümüzde vereceğimiz üç cevap vardır.

1. Dörtlük

2. Beyit

3. Bent

NOT: Bazı bentler dize sayısına göre üçlük, beşlik, altılık gibi isimler alır.

NOT2: Dize (mısra) tek başına nazım birimi olarak sorulmaz.

SORULAR

Aşağıdaki şiirin nazım birimi nedir?

Bulamadım şu halimden anlayan

Gönül hasta, dudak hasta, dil hasta

Yağmur yağar, dağı taşı ıslatır

Yaylalardan uzak kalan sel hasta

Cevap: Dört dizelik bir birim olduğu için dörtlüktür.

Aşağıdaki şiirin nazım birimi nedir?

GAZEL

Meni cândan usandurdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler yandı âhumdan murâdum şem’i yanmaz mı

Kamu bîmârına cânân devâ-yı derd ider ihsân
Niçün kılmaz mana dermân meni bîmâr sanmaz mı

Gamum pinhân dutardum men didiler yâra kıl rûşen
Disem ol bî-vefâ bilmen inanur mı inanmaz mı

Şeb-i hicrân yanar cânum töker kan çeşm-i giryânum
Uyadur halkı efgânum kara bahtum uyanmaz mı

Aşağıdaki şiirin nazım birimi nedir?

Bak göğün balkonlarından geçmiş seneler
Eski zaman esvaplarıyla eğilmişler;
Hüzün yükseliyor, güler yüzle, sulardan.

Seyret bir kemerde yorgun ölen güneşi
Ve uzun bir kefen gibi doğuyu saran
Geceyi dinle, yürüyen tatlı geceyi.