Edebiyat ve Toplum İlişkisi
Edebiyat Nedir?
Düşünce, duygu ve hayallerin insana estetik bir zevk
içerisinde aktarılması sanatına edebiyat diyoruz.
Bütün sanatlarda olduğu gibi edebiyat da insanlar için
yapılır. İnsana seslenir. Onun düşüncelerine, duygularına yönelir.
Edebiyatın temeli insanın duygu ve düşünceleri olduğu için
insanı etkileyen her şey edebiyatı da etkiler.
Edebiyat Toplum İlişkisi
İnsan yaşadığı toplumun bir parçasıdır. Toplumu etkileyen
her olay, durum insanı da etkiler.
Savaşlar, fakirlik, kıtlık, hastalıklar gibi toplumları
etkileyen olaylar onun bir parçası olan insanı da etkiler.
Birçok olay insanı nasıl etkiliyorsa o toplumun içinde bir
birey olan yazarı, şairi de etkiler. Yani edebiyat içinde bulunduğu toplumdan
etkilenir.
Edebiyat topluma ayna tutar.
Edebiyat Toplum İlişkisi Karşılıklıdır
Edebi eser de bulunduğu toplumu etkiler. Seslendiği insanı
savunduğu fikirleriyle geliştirir, yönlendirir.
Tarihte birçok toplumsal olayın temelinde bir edebi eser
bulunur. Yazılmış bir şiir, bir roman, bir hikaye toplumdaki değişimlerin
öncüsü olabilir.
Örnek verirsek; savaş olan bir ülkede yazılan edebi eserlerin çoğu savaşın yaptığı yıkım üzerine, barışın güzelliği hakkında olur. Adaletsizliklerin çok olduğu bir toplumda şiir yazan bir şair adaletin, eşitliğin değerini anlatan şiirler yazamadan yapamaz. Yaşadığı toplumdaki yanlışlara duyarsız bir kişi okuduğu edebi eserlerle bilinçlenebilir. O konudaki düşünceleri değişir.
Avrupa’da idam cezasının kaldırılmasında Victor Hugo’nun
Bir İdam Mahkumu’nun Son Günü romanı çok etkili olmuştur.
Edebiyat-Sosyoloji İlişkisi
Toplumu çeşitli yönlerinden inceleyen bilime sosyoloji
diyoruz.
Edebiyat da yukarıda anlatıldığı gibi toplumla ilişkili
olduğu için toplumu inceleyen sosyoloji ile ilişkilidir.
Toplumun yaşayışını konu alan edebi eserler sosyolojinin
inceleme alanına girer. Edebi eser de toplumu anlatırken sosyolojiden, onun
ortaya koyduğu kurallardan yararlanır.
İki Edebi Anlayış
Sanatçı edebi eser oluştururken iki temel anlayıştan birini
seçer:
- Sanat,
toplum içindir.
- Sanat,
sanat içindir.
Sanat, Toplum İçindir
Bu anlayışı benimseyen sanatçı yaşadığı toplumun
problemleriyle ilgilenir. Eserinde bu problemleri işler. Bu problemlere dair
çözüm yolları önerir. Eserini yazarken temel motivasyonu içinden çıktığı
toplumun durumudur.
Sanat, Sanat İçindir
Bu anlayışı benimseyen sanatçı eserinde bireyin durumuna
yönelir. Toplumsal problemlerden uzak durur. Çoğunlukla kendi iç dünyasına dair
duyguları, düşünceleri dile getirmeyi tercih eder.
Türk Edebiyatında Dönemlerin Sanat Anlayışı
Türk Edebiyatında dönemler bu iki anlayışa göre
şekillenmiştir.
- Toplum
İçin Sanat Anlayışını Benimseyenler: Tanzimat Birinci dönem, Milli Edebiyat, Beş Hececiler, Toplumcu Gerçekçiler
2. Sanat İçin Sanat Anlayışını Benimseyenler: Divan Edebiyatı, Tanzimat İkinci Dönem, Servetifünun, Fecriati, Özşiirciler, İkinci Yeni
Edebiyatımızda Toplumcu Sanatçılar
- Mehmet Akif Ersoy
- Sabahattin Ali
- Orhan Kemal
- Kemal Tahir
- Yaşar Kemal…
Önde gelen isimlerdir.
0 Yorumlar
Yorumlarınızı bekliyorum.